Surya Bonaly: Olimpiyatlarda dörtlü deneyen ilk kadın patenci

2022 Pekin kış Olimpiyatlarında Artistik Buz Pateni yarışmalarında 7 Şubat’ta bir kadın patenci, hiç şüphesiz ilk kez bir dörtlü atlayış yapacak.

Ancak o patenci kim olacaksa, Olimpiyatlarda dörtlü atlayış yapma girişiminde bulunan ilk patenci olmayacak…

Bu onur, Surya Bonaly’e ait!

1990’lı yılların Fransız yıldızı Bonaly, 1998 Nagano Kış Olimpiyatlarında attığı geri saltoyla biliniyor. Fransız patenci, spor hayatının önemli bir bölümünü dört turlu atlayış yapmaya çalışmakla geçirdi ve kuşkusuz, bunun geriye salto atmaktan çok daha zor olduğunu düşünmüş olmalı.

Bonaly’nin 1992 Albertville Kış Olimpiyatlarında denediği ve eksik tur döndüğü için onaylanmayan dörtlü atlayışından bu yana 30 yıl geride kaldı.

.

.

O tarihten bu yana hiçbir kadın patenci, Kış Olimpiyatlarında dörtlü yapamadı. Japon Miki Ando, 2006’da denediyse de düştü!

Uluslararası Paten Federasyonu ISU, Kadınlar kısa programda dörtlü yapılmasına izin vermiyor, ancak dörtlü atlayışların yapılması serbest programda serbest!

Erkeklerde günümüzde böyle bir kısıtlama yok. Onlar, kısada da serbestte de dörtlü atlayış yapabiliyor. Erkekler, ilk kez 1998 Nagano Kış Olimpiyatlarda dörtlü atlayış yaptı. O dönemde Erkeklerde de kısıtlama vardı ve onlar için de kısa programda dörtlü yapma izni yoktu.

Erkekler, daha sonra, bütün Kış Olimpiyatlarınca (2002, 2006, 2010, 2014 ve 2018) dörtlü atlayış yaptı.

Şimdi 48 yaşında olan ve Las Vegas’ta antrenörlük yapan Bonaly, Kadınlarda dörtlü atlayış yapmanın bu denli zaman almasına şaşırıyor.

Bonaly, “Bu iyi, sonunda, 30 yıl sonra, birisi çıkıp bu süreci hızlandırma gereği duyuyor. Sonsuza kadar bekleyip üçlülere devam edemeyiz, sonsuza kadar aynı atlayışı tekrar tekrar yapamayız” diyor.

Bonaly, üçlüleri kolayca yapma yeteneğini jimnastik geçmişine bağlıyor. Siyahî patenci, 12 yaşındayken, 1986 Dünya Trambolin Şampiyonasında Fransa’ya gümüş madalya getirmişti.

Surya Bonaly, 1998’de dokuz Fransa Şampiyonluğundan ilkini kazandıktan sonra dörtlü çalışmaya başlamıştı. “Zamanın ötesindeydim. Üçlüleri gözüm kapalı yapıyordum. Eğer çalışırsam biraz daha hızla, biraz daha yükselişle dörtlü yapabilirdim” diyor Bonaly.

Antrenmanlarda hatasız dörtlü atlayış yapabildiğini söyleyen Bonaly, ancak hiçbir yarışmada tam dört tur dönemediğini anlatıyor.

.

.

Bonaly, tam sayını bilmemekle birlikte, 1990-1996 yılları arasında yarışmalarda en az 13 kez dörtlü toeloop veya dörtlü salchow atmayı denemiş.

“Dörtlü atlayış yapmak istiyordum ama bunu yapan ilk kadın patenci olmak için değil… Biliyordum ki kadınların sadece güzel olması gerekmiyor, iyi şeyler de yapmaya çalışmalılar” diyerek, Buz Pateninin artistik yönüne dikkat çekiyor Bonaly ve ekliyor: “Şüphesiz ki güzel olmakla dayanıklı olmayı ve atlayış yapabilmeyi harmanlamalıyız…”

Bonaly, 1991 Dünya Şampiyonasında hatasız bir dörtlü atlayış yaptığından öylesine emindi ki heyecanla kollarını havaya kaldırdı… ve o anda buzda takılıp yere kapaklandı!

Bonaly, 1992’de Albertville Kış Olimpiyatlarında antrenmanlarda dörtlü atlayış yaptığını, ancak antrenörü Didier Gailhaguet’nin serbest programda dörtlü yapmasını istemediğini söylüyor.

Ama o yine de yaptı, atlayış eksik tur oldu. Bonaly programında sonraki üçlü atlayışlarda da hata yapınca kısa programda elde ettiği üçüncülükten beşinciliğe indi.

Bonaly, yıllar geçtikçe, yarışmalarda yapamadığı için dörtlü atlayış çalışmasının takdir edilmediğini hissetti. “Dörtlü yapmaya çalışmaktan neredeyse utanır hale gelmiştim. Dörtlü denemem, kimseyi mutlu etmedi. Hiç kimse, bunun için daha iyi bir patenci olduğumu düşünmedi…” diyor.

1990’lı yıllarda erkek patenciler, ardı ardına dörtlü yapmaya başlarken, bu furya kadın patenciler arasında tutmadı. Aslında Bonaly, dörtlü deneyen tek kadın değildi.

Amerikalı patenci Sasha Cohen, 2001 Skate America’da antrenmanda ve serbest program öncesi ısınma sırasında dörtlü atlayış yaptı, ancak serbest programını kayarken denemekten vazgeçti.

Japon patenci Miki Ando, 2002’de, Junior Grand Prix finalinde dörtlü salchow attı ve yarışmada dörtlü atlayış yapan ilk kadın patenci oldu.

Alexandra Trusova’nın 13 yaşındayken, dörtlü atlayış yapan ikinci kadın patenci olması için 15 yıl geçmesi gerekti.

Bu dörtlü atlayış, 2018 PyongChang Kış Olimpiyatlarından bir ay sonra geldi ve bu atlayış Rusya’da adeta baraj kapakları açtı.

.

.

Trusova, geçen ay, Rusya Şampiyonasında tarihî bir olayın parçası oldu. Yaşları 14 ile 17 arasında olan yedi Rus kızı, Şampiyonada, toplam 18 dörtlü atlayış denedi ve bunlardan 11’i başarıyla sonuçlandı.

Bu patencilerden Kamila Valieva, Alexandra Trusova ve Anna Shcherbakova, Rusya Olimpiyat takımında yer alıyor ve Pekin’de madalyaları silip süpürmeye aday gösteriliyor.

Üçü de son yıllarda Rusya’nın en parlak antrenörü olan Eteri Tutberidze’nin başında bulunduğu paten okulunda yetiştiriliyor. Tutberidze, 2018 Kış Olimpiyatlarında altın ve gümüş madalya kazanan Alina Zagitova ve Evgenia Medvedeva’yı da eğitmişti.  

Otoriteler, kadınların atlayışları öğrenme tekniklerinde meydana gelen değişikliğin dörtlülerin gelişmesini sağladığı görüşünde.

Bonaly, bugünün patencilerinin dörtlü eğitiminde, 30 yıl önce kendilerinin sahip olmadıkları imkânlara sahip olduğunu belirtiyor. Bonaly, bu imkânları, düzenli masaj, buz dışında atlayış çalışmak için paten koşum takımı ve buzda düşmenin acısını azaltmak için kullanılan popo pedleri olarak sıralıyor.

Bonaly, düşmekle ilgili olarak, “Çok acır, başta hissetmezsiniz ama ağrının sonradan geleceğini bilirsiniz” diyor. Yıldız patenci 1998’de yarışmaları bıraktıktan sonra iki kez kalça eklemi ameliyatı geçirdi.

Bonaly, bu sezon Skate America yarışmasında Trusova’nın serbest programda dörtlü atlayış yapışına yakından tanık oldu.

Günümüzde 10’u aşkın kadın patenci dörtlü yapabiliyor ama ne yazık ki onun adı dörtlü yapanlar arasında yer almıyor. Bonaly, “Bundan üzüntü duyuyorum, benim işimdi ama olmadı!” diyor.

Siyahî fırtına

1990’lı yıllarda pistlerde fırtına gibi esen Surya Bonaly, 15 Aralık 1973’te Fransa’nın Nice kentinde doğdu ve 2004 yılında da Amerikan vatandaşlığına geçti.

Kadınlarda 9 kere Fransa şampiyonu (1989 – 1997) olan Bonaly, 1989’da Benoît Vandenberghe ile Çiftlerde de Fransa şampiyonluğunu kazandı.

ISU Grand Prix yarışmalarında 10’u altın olmak üzere toplam 16 madalya kazanan Bonaly, beş kez Avrupa şampiyonu (1991, 1992, 1993, 1994, 1995) ve bir kez Avrupa ikincisi (1996) oldu.

Siyahî patenci, Dünya Gençler Şampiyonasında üç madalya (1989’da bronz, 1990’da gümüş, 1991’de altın) kazandı ve Dünya Şampiyonalarında da üç gümüş madalya (1993, 1994, 1995) elde etti.

Üç kez Kış Olimpiyatlarına katılan Surya Bonaly (1992, 1994, 1998), en iyi derecesini 1994’te Lillehammer’de dördüncü olarak elde ederken, Olimpiyatlarda madalya kazanamadı.

.

.

.

.

.